MİTOLOJİDE KADINLARIN KÖTÜCÜL TEMSİLLERİ: TOPLUMSAL CİNSİYET STEREOTİPLERİNİN YANSIMALARI
Özet Görüntüleme: 792
/ 
PDF İndirme: 301
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10850829Anahtar Kelimeler:
Kadın, Mitoloji, Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği, TarihÖzet
Mitolojik hikâyeler, kültürlerin ve toplumların kolektif bilincini şekillendiren önemli unsurlardan biridir. Ancak, bu mitolojilerde kadın karakterlerin genellikle erkeklerden daha kötücül bir şekilde tasvir edilmesi, toplumsal cinsiyet stereotiplerinin mitolojik mirası üzerinde derin etkiler bırakmaktadır. Mitolojik metinlerde sıkça rastlanan "kadınlar kötüdür" motifleri, başta Yunan, Roma, Kuzey Avrupa ve Hint mitolojileri olmak üzere birçok kültürde tekrarlanmaktadır. Al Karısı, Medusa, Kirke, Lilith, Kali, Hel gibi karakterler, mitolojik hikâyelerde kadınların tehlikeli, hilekâr ya da günahkâr olarak tasvir edilmesine örnek teşkil etmektedir. Hatta çocuklarını öldüren bir katil olarak da hikâyelerde temsil edilmektedir. Yunan mitolojisinde ilk kadın Pandora'nın yaradılış hikâyesi, kadınların mitolojideki zayıflığını, kurnazlığını veya günahkârlığını temsil etme eğilimindeki stereotipleri ortaya koyar. Bu temsiller, kadınların toplum içindeki rolünü şekillendiren ve pekiştiren bir rol oynamıştır. Mitolojik hikâyeler, o dönemdeki toplumsal normları ve değerleri yansıtma eğilimindedir. Kadınların kötücül olarak tasvir edilmesi, o dönemdeki cinsiyet rollerini güçlendirerek, kadınların toplum içindeki konumlarını sınırlamıştır. Bu stereotipler, mitolojiden kaynaklanan bir miras olarak, toplumların genel bakış açılarını da etkilemektedir.
Çalışmamızda, farklı kültürlerin mitolojik öykülerinde yer alan kadın karakterlerin kötücül eğilimleri ele alınarak, bu temsillerin toplumsal normlar ve değerlerle nasıl ilişkilendirildiğinin ortaya konması amaçlamaktadır.
Referanslar
Artun, E. (2014). Ansiklopedik Halkbilimi/Halk Edebiyatı Sözlüğü, Karahan Kitabevi, Adana.
Arık, Ş. (2006). “Osmanlı Döneminde Bir Cadı Avı ve Türk Romanında Cadı Kavramı”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 2006, sayı 29, s. 139-154.
Bayat, F. (2007). Türk Mitolojik Sistemi 2, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
Beyaz, D. (2016). “Türk Mitolojisinin Kötü Dişisi: Al Karısı”. Geçmişten Günümüze Şehir ve Kadın, 1199-1204.
Beyaz, D. (2018). Türk halk kültüründe Cinler (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli.
Black, J. ve Green, A. (2003). Mezopotamya Mitolojisi – Tanrılar, İfritleri Semboller-, Aram Yayıncılık, İstanbul.
Boratav, P.N. (2013). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar), Bilgesu Yayınları, Ankara.
Crow, W.B. (2002). Büyünün, Cadılığın ve Okültizmin Tarihi, Dharma Yayınları, İstanbul.
Çevirme, H. ve Sayan, A. (2005). “Alkarısı İnanmaları ve Bilim”, Milli Folklor, 2005, 65, s. 67-72.
Dallapiccola, A.L. (2013). Hint Mitleri, Phoenix Yayınevi, Ankara.
Daniels, M. (2014). Bir Nefeste Dünya Mitolojisi, Maya Kitap, İstanbul.
Diniz, Y.Ö. (2017). Evliya Çelebi’nin Acayip ve Garip Dünyası, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Duvarcı, A. (2005). “Türklerde Tabiat Üstü Varlıklar ve Bunlarla İlgili Kabuller, İnanmalar, Uygulamalar”, Bilig, Kış /2005, 32, s. 125-144.
Eliade, M. (2016). Mitlerin Özellikleri, Alfa Yayınları, İstanbul.
Ehzenreich, B. ve English, D. (1992). Cadılar, Büyücüler ve Hemşireler. Kavram Yayınları, İstanbul.
Emmanuel, R. (1995). Hint, Yunan ve Mısır Mitolojilerinde Gizemli Bilgilerin Kaynakları, Ruh ve Madde Yayınları, İstanbul.
Erbil, P. (2015). Kibele’den Pandora’ya Kadının Tarihsel Yenilgisi, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
Erhat, A. (1997). Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
Frazer, J.G. (2004). Altın Dal – Dinin ve Folklorun Kökleri, Payel Yayınevi, İstanbul.
Graves, R. (2010). Yunan Mitleri, Say Yayınları, İstanbul.
Grimal, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü, Sosyal Yayınları, İstanbul.
Güçlü, D. (2023). “After Troia Fall: A Look at the Fate of the Women Mentioned in the Iliad”. International Congress On Turkic And World Women (206-219). Astana, Kazakhstan.
Güçlü, D. (2023). “Mitoloji ve Gastronomi”. Gastrodiplomasiye Dair Seçki Yazılar I (99-114), Detay Yayıncılık, Ankara.
Hamilton, E. (2016). Edith Hamilton, Mitologya, Varlık, 2016, İstanbul.
Hansen, W. (2017). Yunan ve Roma Mitolojisi, Say Yayınları, İstanbul.
Holland, J. (2016). Mizojini – Dünyanın En Eski Önyargısı Kadından Nefretin Evrensel Tarihi-, İmge Kitabevi, Ankara.
Kaya, K. (1997). Hint Mitolojisi Sözlüğü, İmge Kitabevi, Ankara.
Kieckhefer, R. (2022). Ortaçağda Büyü, Alfa Yayınları, İstanbul.
Küçük, A. (2011). “Doğu Karadeniz Yöresi Doğum Sonrası İnanış ve Uygulamalarında Cadı/Obur”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, S. 12, 2011, s. 123-136.
Levi- Strauss, C. (1983). Din ve Büyü, Yol Yayınları, İstanbul.
Liddell, ve Scott, (2001). Greek – English Lexion, Oxford University Press, Oxford.
Malinowski, B. (2000). Büyü, Bilim ve Din. Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
March, J. (2018). Klasik Mitler, İletişim Yayınları, İstanbul.
Marshall G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
Örnek, S.V. (2014). 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. BilgeSu Yayıncılık, Ankara.
Page, R.I. (2003). İskandinav Mitleri, Phoenix Yayınları, Ankara.
Pakalın, M. Z. (1971). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Mille Eğitim Basımevi, Ankara.
Price, B. (2011). Kelt Mitolojisi, Khalkedon Yayıncılık, İstanbul.
Robles, J. S., Kurylo, A. (2017). “Let’s have the men clean up: Interpersonally communicated stereotypes as aresource for resisting gender-role prescribed activities”. Discourse Studies, 19 (6),673–693.
Roux, J.P. (2000). “Demonlar, Türkler ve Moğollarda”, Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
Şentürk, O. (1999). Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Folklorik Unsurlar (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Niğde.
Taş (2018) Bir İletişim Engeli Olarak Stereotipler: Fi Dizisi Üzerine Bir Analiz International Conference on Cultural Informatics, Communication Media Studies (CICMS).
Thorpe, C., ed. (2016). Sosyoloji Kitabı, Alfa Yayınları, İstanbul.
Zimmer, H. (2004). Hint Sanatı ve Uygarlığında Mitler ve Simgeler, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
Antik Kaynaklar
Euripides (2020). Medea, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Hesiodos (1991a). Theogonia, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Hesiodos (1991b). İşler ve Günler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
Homeros (1998). Odysseia, Can Yayınları, İstanbul.
Ovidius. (1892). Metamorphoses. Publius Ovidius Naso, Hugo Magnus. Gotha (Germany). Friedr. Andr. Perthes.
Rodoslu Apollonios (2018). Argonautika, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Seneca (2020). Medea, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
Theognis (1931). Elegy and Iambus. with an English Translation by. J. M. Edmonds. Cambridge, MA. Harvard University Press. London.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Türk Dünyası Kadın Araştırmaları dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
